حسابداری چند سطحی چیست؟

اطلاعات اولیه مانند پرداخت، دریافت و … خام بوده و قابل درک و استفاده برای همه افراد نیست. در علم حسابداری با تجزیه و تحلیل داده‌ها، گزارشاتی را تهیه می‌کنند تا برای ذینفعان و مدیران قابل فهم باشد. این گزارشات نقش موثری در تصمیم‌گیری‌های تجاری مجموعه دارد و مسیر پیشرفت سازمان را هموار می‌سازد. حسابداری، شاخه‌های بسیاری دارد که یکی از آن‌ها حسابداری مالی است. حسابداری چند سطحی زیر مجموعه‌ای از فعالیت‌های رشته‌ی حسابداری مالی است. در این بخش حسابداری، داده‌های که دریافت شده طبقه‌بندی شده و هرکدام به گروه خاصی تعلق می‌گیرند که در ادامه به توضیح هر یک می‌پردازیم.

طبقه بندی حساب‌ ها در حسابداری چند سطحی

حساب‌ها در حسابداری چند سطحی به سه دسته کل، معین و تفضیلی تقسیم‌بندی می‌شوند. در هر دسته اطلاعات مالی آنالیز شده و درک آن‌ها برای افراد مجموعه راحت‌تر است. در واقع در این سیستم با تقسیم‌بندی حساب‌ها، هر داده‌ی مالی در گروه مناسب قراره گرفته و پراکندگی اطلاعات نداریم. این روش باعث تسهیل عملیات‌های حسابداری، سرعت در تدوین گزارشات، کاهش احتمال خطا و … می‌شود. ناگفته نماند که در حسابداری چند سطحی استانداردهای تعیین شده‌ای وجود دارد که برای تهیه گزارشات دقیق باید از آن‌ها پیروی شود‌.

• حساب کل

حساب‌های کل به عنوان کلی‌ترین طبقه بندی در حسابداری است. در معادله‌ حسابداری “دارایی= بدهی + سرمایه” رابطه بین سه حساب منشا تمام حساب‌های حسابداری تعریف شده است. برای هر یک از این سه حساب می‌توان به صورت نامحدود حساب کل تعریف کرد؛ البته تعداد متعارفی حساب کل برای هر یک از بخش‌های معادله تعریف شده. به طور مثال دارایی حساب‌های کل متنوعی مانند: صندوق، اموال، بانک، حساب‌های دریافتی و … دارد.

• حساب معین

در واقع حساب معین زیر مجموعه حساب کل که جزئی تر است و به عنوان دومین طبقه در حسابداری در نظر گرفته می‌شود. در این حساب نیز به صورت نامحدود می‌توان حساب تعریف کرد و حسابدار با توجه به نیاز‌های مجموعه میزان حساب‌ها را تدوین می‌کند. به طور مثال برای دارایی می‌توان حساب‌های معین با عنوان‌های حساب بانک‌های ملی، حساب بانک‌های ملت و با عنوان‌هایی مانند حساب‌های جاری، حساب‌های پس انداز و … تعریف کرد.

• حساب تفضیلی

این نوع حساب جزئی‌ترین نوع و آخرین طبقه در تقسیم‌بندی است. برای حساب‌های معین می‌توان بی‌نهایت حساب تفضیلی تعریف کرد.

• حساب تفضیلی چند سطحی

در بعضی از سیستم‌های حسابداری، حساب‌های تفضیلی در دو سطح تشکیل می‌شود. برای مثال در حساب معین هزینه حقوق پرسنل اداری، حساب‌های تفضیلی در سطح یک حقوق کارکنان اداری ساختمان و در سطح دوم حقوق پرسنل بخش حسابداری تدوین می‌شود.

• حساب تفضیلی شناور

اگر حسابی مرتبط با چند موضوع باشد در دسته حساب تفضیلی شناور طبقه‌بندی می‌شود. برای مثال اگر فردی هم به مجموعه بدهکار است و هم چک به ما داده است، از آنجا که هرکدام از این عنوان‌ها در گروه خاصی تعریف شده، حساب تفضیلی شناور به حسابدار کمک می‌کند تا بین حساب‌های مختلف در گروه ارتباط برقرار کند.

تفاوت حساب تفصیلی و معین و کل

کلمه معین در لغت به معنای یاری‌رسان است. برای اینکه اطلاعاتی دقیق تر از حساب‌های کل در دسترس داشته باشیم، حساب معین را برای هر کدام از آنها تعریف می‌کنیم. اما حساب‌های تفصیلی چیست؟ اگر یک نردبان در نظر بگیریم و حساب کل در بالای این نردبان قرار گرفته باشد، در پله پایین‌تر، حساب معین و پایین‌تر از حساب معین، حساب تفصیلی قرار دارد. از حساب تفصیلی برای رویدادهایی که جزئیات بالایی دارند و حساب معین، پاسخگوی آنان نیست، استفاده می‌شود.

ویژگی‌ های حسابداری چند سطحی

سیستم‌های حسابداری مالی دارای سه بخش حاضر اهمیت است:

• ارائه کدینگ و نوع کدینگ

سیستم کدینگ به ۶ سطح گروه، سطح کل، سطح معین، سطح چهارم، سطح پنجم و سطح ششم تقسیم شده است. تمام گروه‌ها حساب‌ دارای اطلاعاتی مانند ترازنامه، سود و زیان و انتظامی است.
در حساب‌های تفضیلی اطلاعاتی مانند: اشخاص، شرکت‌ها، مراکز هزینه، پروژه، حساب‌های جاری، کالا، گروه کالا، گروه مشتری، قراردادهای فروش درج می‌شود. در نرم افزار حسابداری هوشمندنوین می‌توانید با توجه به نیاز مجموعه طول کدینگ را از ابتدا به شکل دلخواه تدوین کنید و طول کدینگ حسابداری گروه، کل، معین و تفصیلی را مشخص کرد و البته به یاد داشته باشید دیگر قابل تغییر نیست. تعیین سطوح تا سطح معین اجباری است و تشکیل سه سطح دیگر کاملا اختیاری است.

• ثبت اسناد و نوع اسناد

در سیستم‌های حسابداری اسناد دارای ۴ مرحله ثبت و ۴ نوع سند پیش‌فرض و تعداد زیادی سند دلخواه و مطابق با سیستم‌های خریداری شده دارای انواع سند سیستمی هستند. چهار مرحله ثبت شامل یادداشت، ثبت موقت، بررسی شده و دائم است. به جز مرحله دائم بقیه مراحل قابل تصحیح و تغییر است و تنها جنبه مثبتی دارد. در ۴ مرحله نوع سند اتوماتیک بوده و توسط نرم افزار قابل انجام است.

• ارائه گزارشات 

در این سیستم گزارشات اطلاعاتی مانند تراز، دفاتر، تحلیلی، تجزیه و سالانه و … مورد نیاز برای تصمیم‌گیری را در اختیار مدیران قرار می‌دهد. نرم افزار هوشمند نوین ترازها را به صورت اتوماتیک طراحی کرده و در تجزیه و تحلیل داده‌ها برای گزارشات کمک می‌کند.

معادله حسابداری چیست؟

معادله حسابداری به ارزیابی اینکه آیا معاملات تجاری انجام شده توسط شرکت به طور دقیق در دفاتر و حساب‌های آن منعکس می‌شود، کمک می‌کند. معادله حسابداری، مرکز دسته‌بندی حساب‌ها است. شما با آشنایی با بخش‌های مختلف این معادله، دید بهتری از حسابداری چند سطحی کسب می‌کنید.

• دارایی‌های

دارایی‌ها شامل وجه نقد و معادل‌های نقدی یا دارایی‌های نقدی است که ممکن است شامل اسناد خزانه و گواهی سپرده باشد. موجودی نیز یک دارایی محسوب می‌شود.

• بدهی‌ها

بدهی‌ها هزینه‌هایی هستند که یک شرکت بدهکار است که باید برای ادامه فعالیت شرکت بپردازد. وام یک بدهی است، چه وام بلندمدت باشد یا صورت حسابی که باید پرداخت شود. هزینه‌هایی مانند اجاره، مالیات، آب و برق، حقوق، دستمزد و سود سهام که قابل پرداخت است نیز به صورت بدهی ثبت می‌شود.

• حقوق صاحبان سهام

میزان حقوق صاحبان سهام، کل دارایی‌های شرکت منهای کل بدهی‌های آن است. می‌توان آن را به عنوان کل مبلغی تعریف کرد که یک شرکت در صورت انحلال تمام دارایی‌های خود و پرداخت تمام بدهی‌های خود باقی می‌ماند؛ سپس بین سهامداران توزیع می‌شود. سود انباشته بخشی از حقوق صاحبان سهام است. این عدد مجموع سودی است که به عنوان سود سهام به سهامداران پرداخت نشده است. سود انباشته را به عنوان پس‌انداز در نظر گرفته می‌شود، زیرا نشان‌دهنده کل سودهایی است که پس‌انداز شده و برای استفاده در آینده کنار گذاشته شده است.

کلام آخر

به طور خلاصه در این مقاله، به بیان طبقه‌بندی حساب‌ها پرداختیم و گفته شد به منظور سادگی در فهم و دسته بندی اطلاعات حسابداری، حساب ها در سه دسته طبقه‌بندی می‌شوند. این سه دسته به ترتیب حساب کل، حساب معین و حساب تفصیلی بودند که در بالا برای هر یک به صورت جداگانه اطلاعاتی را خدمت شما ارائه دادیم. در این مطلب سعی تیم هوشمند نوین بر این بوده است تا به صورت جامع درباره مفهوم حسابداری چند سطحی و مشتقات آن اطلاعاتی را در اختیار کاربران قرار دهد.